Aktualnie obowiązujące przepisy zakładają, że w przypadku śmierci przedsiębiorcy wykonującego działalność jednoosobową, jego następcy mają trudności w kontynuowaniu tej działalności. Niewykluczone, że już wkrótce kwestia ta ulegnie istotnej zmianie. Ministerstwo Rozwoju i Finansów opublikowało projekt ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.
Zgodnie z Projektem ustawy w jego wersji z dnia 14 lipca 2017 r. jeszcze za życia przedsiębiorcy lub też po jego śmierci powoływany miałby być zarządca sukcesyjny. Po śmierci przedsiębiorcy będzie mógł wykonywać jego majątkowe prawa i obowiązki, które będą związane z prowadzeniem jego dotychczasowego przedsiębiorstwa. Zarządca sukcesyjny będzie działał w imieniu własnym, ale na rzecz następców prawnych lub małżonka zmarłego przedsiębiorcy, którym przysługuje udział w przedsiębiorstwie.
Zapisy zaproponowane przez Ministerstwo zakładają, że do uprawnień zarządcy sukcesyjnego należeć będzie przede wszystkim:
- samodzielne dokonywanie czynności w zakresie zwykłego zarządu przedsiębiorstwem,
- dokonywanie czynności prawnych i faktycznych związanych z zatrudnianiem w przedsiębiorstwie,
- zawieranie, wykonywanie i rozwiązywanie umów,
- zaciąganie zobowiązań, które są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku oraz mogą być zaspokojone z dochodów lub majątku przedsiębiorstwa,
- regulowanie zobowiązań prywatnoprawnych i publicznoprawnych, związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
- występowanie w postępowaniach sądowych, administracyjnych, podatkowych w sprawach dotyczących przedsiębiorstwa,
- dysponowanie rachunkiem bankowym przedsiębiorstwa.
Zarządca sukcesyjny co do zasady nie będzie odpowiadał za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku.
Projekt ustawy z dnia 14 lipca 2017 roku przewiduje także szereg ułatwień związanych z rzeczywistym prowadzeniem działalności po śmierci przedsiębiorcy. I tak przede wszystkim:
- po śmierci przedsiębiorcy co do zasady nie wygasną przyznane mu decyzje administracyjne, w tym pozwolenia, licencje, zezwolenia czy koncesje konieczne do prowadzenia działalności,
- kontynuowane będą stosunki umowne zawarte przez przedsiębiorcę,
- przedsiębiorstwo w spadku będzie mogło posługiwać się dotychczasowym numerem NIP przedsiębiorcy oraz, po wykonaniu dodatkowych obowiązków, możliwa będzie kontynuacja rozliczeń w zakresie podatku o towarów i usług,
- pozostaną w mocy stosunki pracy nawiązane przez przedsiębiorcę z jego pracownikami. Obecnie, zgodnie z ogólną zasadą Kodeksu pracy, wraz ze śmiercią pracodawcy umowy o pracę zawarte z pracownikami wygasają.
Zaproponowane zmiany idą zatem w dobrym kierunku i są zgodne z oczekiwaniami samych przedsiębiorców. O tym, czy w praktyce okażą się one jednak przydatne i pomocne, decydować będzie jednak polityka samych przedsiębiorców.